Być może ktoś jeszcze pamięta jeden z pierwszych moich postów na niniejszym blogu w czasach, kiedy w Grecji, Hiszpanii i we Włoszech szalał kryzys finansowy, a i sytuacja pozycja banków w naszym kraju mogła budzić obawy. Opisałem wówczas pokrótce, co się tak właściwie dzieje, gdy upadnie bank. Chętnych do lektury zapraszam tu.

Obecnie zagadnienie to ponownie nabrało niespodziewanej aktualności z uwagi na upadłość SKOK Wspólnota. Nasuwa się pytanie – co dalej? Zwłaszcza z klientami tego SKOK-u? Z osobami, które trzymały tam swoje oszczędności?

Jeśli jesteś jedną z nich, już na wstępie chciałbym Cię uspokoić – nie obawiaj się. Choć czeka Ci zapewne trochę stresu i formalności, odzyskasz swoje pieniądze, o ile nie trzymałeś tam więcej niż równowartość 100 tys. euro (ok. 415 tys. zł).

Przepisy dotyczące upadłości SKOK-ów (czyli spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych) są w dużej mierze zbieżne z tymi dotyczącymi banków. A żadna inna w zasadzie instytucja nie jest tak zabezpieczona prawnie od skutków upadłości, jak bank.

Co najważniejsze – od grudnia 2013 r. wszystkie depozyty w SKOK–ach objęte państwowymi gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) do wysokości 100 tys. euro. Gwarancje te gwarantują wypłatę środków do 100 tys. euro na wypadek, gdyby środki zgromadzone w danej instytucji, nie mogły zostać przez tę instytucję wypłacone, np. w wyniku upadłości lub likwidacji.

Procedura uruchomienia środków z BFG została już uruchomiona. Pieniądze z funduszu wypłacać będzie PKO BP. Pieniądze będzie można wypłacić w dowolnym oddziale PKO BP, ale nie w agencjach tego banku. Wystarczy przyjść z dowodem tożsamości. Pieniądze będą wypłacane w gotówce lub na wskazane przez klienta konto. Nie ma konieczności zakładania odrębnego konta w PKO BP. W przypadku wypłat w gotówce przekraczających 30 tys. zł dwa dni robocze wcześniej trzeba poinformować o tym bank, dzwoniąc na infolinię

Po depozyty do oddziałów PKO BP można zgłaszać się od 28 lipca do 19 września. Jeśli ktoś nie zdąży, BFG będzie wypłacał pieniądze jeszcze przez pięć lat.

Upadłość SKOK-u  może nastąpić tylko na wniosek Komisji Nadzoru Finansowego. Decyzje takie są podawane do publicznej wiadomości przez ogłoszenie w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim (Gazeta Wyborcza, Rzeczpospolita itp.) oraz w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Niezależnie od powyższego Komisja zawiadamia także Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Nie muszą tego robić klienci SKOK-u.

Warto zaznaczyć, że w przypadku SKOK-ów sąd zawsze ogłasza upadłość z możliwością zawarcia układu z wierzycielami. Dopiero w przypadku, gdyby do zawarcia układu nie doszło, upadłość ulega przekształceniu na upadłość likwidacyjną.

Z punktu widzenia przeciętnego „konsumenta” usług SKOK-u najistotniejsze będą dwie kwestie związane z ogłoszeniem upadłości:

– co się dzieje z pieniędzmi wpłaconymi do SKOK-u?

– oraz jak upadłość ma wpływ na zawarte ze SKOK-iem umowy kredytowe?

I.      Umowy rachunku  ulegają rozwiązaniu  z dniem ogłoszenia upadłości. Oprocentowanie rachunków jest naliczane do dnia ogłoszenia upadłości.

W związku z rozwiązaniem umów środki znajdujące się na rachunkach winny zostać zwrócone klientom. Jeżeli SKOK nie ma potrzebnych do tego pieniędzy, nastąpi to ze środków BFG do wysokości 100 tys. euro dla każdego klienta.

Na mocy ustawy o BFG zarządca komisaryczny, zarządca w toku upadłości lub syndyk dokonują wypłat środków gwarantowanych w ciągu 20 dni roboczych od dnia zawieszenia działalności SKOK-u i ustanowienia zarządu komisarycznego oraz złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Oznacza to, że wypłaty rozpoczną się jeszcze przed ogłoszeniem przez Sąd upadłości. Komisja Nadzoru Finansowego może przydłużyć termin wypłat o maksymalnie 10 dodatkowych dni roboczych.

Ta cześć depozytów, która nie jest objęta gwarancją BFG (tj. środki ponad kwotę 100.000 euro) stanowi wierzytelność właściciela rachunku do masy upadłości SKOK-u (art. 24 ustawy o BFG). Klient banku powinien dokonać stosownego zgłoszenia na listę wierzytelności. Trudno jednakże określić jaka część zostanie mu wypłacona przez syndyka w wyniku podziału majątku SKOK-u w trakcie postępowania upadłościowego, jeżeli upadły SKOK nie zostanie przez syndyka sprzedany w całości.

Natomiast w przypadku sprzedaży całości upadłego SKOK-u przez syndyka, nabywający inny SKOK lub bank przejmuje wszelkie zobowiązania upadłego wobec klientów z tytułu rachunków bankowych. Dotyczy to oczywiście tylko zobowiązań nie wypłaconych uprzednio ze środków Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. A zatem w przypadku sprzedaży SKOK-u w toku upadłości wypłacona zostanie całość wpłaconych pieniędzy.

II.     Umowy kredytu i pożyczki ulegają rozwiązaniu z dniem ogłoszenia upadłości tylko wtedy, gdy do dnia ogłoszenia upadłości nie nastąpiło oddanie środków pieniężnych do dyspozycji pożyczkobiorcy.

Innymi słowy wygasają tylko takie umowy, które już zostały podpisane, ale pożyczka nie została jeszcze przez SKOK faktycznie wypłacona. Inne umowy nadal trwają. Jest to rozwiązanie korzystne dla kredytobiorców. Gdyby z dniem ogłoszenia upadłości rozwiązaniu ulegały wszystkie umowy kredytu, syndyk SKOK-u mógłby żądać natychmiastowej spłaty całego zaciągniętego kredytu (sytuacja analogiczna do tzw. postawienia kredytu w stan natychmiastowej wymagalności).

Ogólnie zatem sytuacja klientów SKOK-u  nie jest taka zła, o ile ktoś nie trzyma na rachunku w danym SKOK-u więcej niż równowartość 100.000 euro. Problem może pojawić się w sytuacji, w której BFG (czyli de facto państwo) nie posiadałby środków niezbędnych do wypłaty środków gwarantowanych, a upadłego SKOK-u nikt nie chciałby kupić od syndyka. Ale to już temat wart osobnych rozważań, niekoniecznie związanych z prawem upadłościowym i naprawczym.